Banklar O‘zbekiston milliy valyutasining qadrli ulushi sifatida davlatdan katta kafolat olingan standart faoliyatlarini amalga oshirmoqda. Kechasi kunda O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qarori asosida to‘g‘risida so‘nggi ma‘lumotlar xabar berilgan. Bu qarorlar asosida O‘zbekiston banklarining markaziy banklarning foizdan oshish darajasi orqali yangi yondashishlarni amalga oshirishlari ta`minlanmoqda.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining imzosi bilan chiqarilgan qonungi bo‘yicha O‘zbekiston banklari milliy valyutaning faizlari shartnomasi bo‘yicha, banklarning mablag‘lari bilan ishlovchi banklarida joriy ishlab chiqilgan faoliyat jarayonlarining muayyanlashtirilishi ta`minlanmoqda. Mana shu sababli, O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasiga muvofiqligida banklar faoliyatining markaziy banklarning tarzida samarali borishini ta`minlash uchun, qonungi obyektivlari va vazifalarni amalga oshirishlari zarur iga kiritilgan:
O‘zbekistonda banklar sohasidagi o‘zgarishlar
O‘zbekistonda so‘nggi yillarda yolga qoyilgan iqtisodiy islohotlar va islohot qilinayotgan islohotlar, shuningdek, markaziy bankning har bir kuni topadigan yangiliklari xabar qildi. Bu xorijiy moliyaviy tashkilot aniq bir davlat tomonidan tartibga solindi, hamda bu banklar barcha moliyaviy muammolar bilan shug‘ullanishda muvaffaqiyatga erishdi.
Markaziy banklar, ulushi faoliyati, foizlarning to‘g‘risidagi siyosat va banklar orasidagi hamkorlik imkoniyatlarini oshirish uchun bir sahifa oyog‘ini oshirgan. Bu xususiyatlik davlatning har bir bankini qat‘i nazar qiladigan shart-sharoitni aniqlash imkoniyatini beradi.
Bu zamondan boshlab, o‘zbekistonlik banklar o‘z faoliyatlarida hamda tashkilotlarda takomillashtirish va integratsion jarayonlarini davom ettirishni rejalashtiribdi. Shu bilan birga, banklar moliyaviy tashkilotlar, tadbirkorlik subyektlari va aholi bilan yaxshi hamkorlik qilish muhim holatga kelib chiqdi.
O‘zbekistonning tashqi iqtisodiy faoliyati hamda moliyaviy so‘rovlarini amalga oshirish, kurashish, ortiqcha daromadlarga ruxsat bermoqda. Bundan tashqari, banklar esa xaridorlarga faqatgina ularning faoliyatlarini takomillashtirishga imkon beradigan mahsulotlar taqdim etishlari kerak.
| Banklar sohasidagi o‘zgarishlar | Yo‘nalishlari | Foydalanuvchilarga taqdim etish |
|---|---|---|
| Banklar institutlaridagi oliy vaqt tilini rivojlantirish | Aholi | Banklarga qulaylik yaratish, xizmatlarini osonlashtirish |
| Banklar sohasidagi innovatsiyaviy ilovalar | Aholi | Yangi, tezkor va innovatsion xizmatlarni taklif etish |
| O‘zbekiston – mavjud banklar rivojlanishi | Banklar | Yangiliklar kuzatuvchi, to‘lov qiluvchi, kreditlarni sotib olish imkoniyati |
| Boshlang‘ich kapitalni oshirish | Banklar | Banklarga tashrif buyuradigan mijozlar, mulkchilik mablag‘lari |
Banklar faoliyatining yangi yo‘nalishlari
Banklar, O‘zbekiston davlati tomonidan o‘zgartirilayotgan siyosatlar va investitsiyalar davomida yangi yo‘nalishlarga e’tibor berayotganlar. Bugungi kunda banklar, moliyaviy sohalarda faoliyat ko‘rsatishning yangi usullarini qabul qilishmoqda.
O‘zbekistan markaziy banki markaziy banki xuzurida xalkaro savdo xayoti va kuchli iqtisodiy jarayonlar uchun zamonaviy usul va texnologiyalarni joriy etish topshirilgan.
O‘zbekiston xalq banki va boshqa moliyaviy tashkilotlar banklar orkali o‘zbekiston iktisodi-varaqt ekosistemasining rivojlanishiga ishtirok etishmoqda. Markaziy bank institutlari yanada yuqori umumiy davlat harajatlari bilan bajarishga qodir bo‘lishmoqdalar.
Banklarning yangi yo‘nalishlari orasida sarmoyadorlik, kreditlash, pul muomalasini rivojlantirish, xalkaro kredit ta’minoti va turli moliyaviy xizmatlar ko‘rsatishlarini o‘z ichiga oladi.
Bank faoliyatining yangi yo‘nalishlaridan biri hamkorlik banklarning xalqaro savdo va kreditlash bo‘lganligi. Ular bugungi kunda xalkaro moliyaviy tashkilotlar bilan ishlash va ularga kreditlar berish yuzaga keldi. Moliyaviy yuridik shaxslar nafaqat o‘z moliyalari bilan sarmoya qilishlari, balki xalkaro xamda mazkur banklar bilan kelishishlariga imkon beradi.
O‘zbekiston banklarining yangi yo‘nalishlari bank faoliyati bo‘yicha yangi standartlar va talablar asosida kurashishni talab etadi. Banklar o‘zlarini rivojlantirish uchun innovatsiyaviy ilovalarni qo‘llashadi va xalqaro standartlarga mos kelishmoqda.
Xalqaro banklar O‘zbekistonda kreditlarni sifatli va samarali ta’minlashning asosiy manbai bo‘lganlariga aytiladi. O‘zbekiston hokimiyati eseptap, tilovatli moliyalarning olisda e’tiborli va samarali sarmoyalarga jon bo’lsi ham, xalqaro savdoni rivojlantirish va banklarning xalkaro yo‘nalishlarda faoliyat ko‘rsatishlariga keng samaraga erishish uchun banklarga kreditlar berishdan loyihalar chiqarayotgan.
Davlat, O‘zbekiston banklarning faoliyatlarini rivojlantirish uchun yanada yuqori foizgacha kapitalni oshirishni qa‘llaydi.
Banklar sohasidagi innovatsiyaviy ilovalar
Banklar sohasidagi innovatsiyaviy ilovalar O‘zbekistonda kredit va moliyalash faoliyati uchun muhim vositalar bo‘lib xizmat qilmoqda. Bu ilovalar davlat va xorijiy xatrlar bilan to‘liq integratsiya qilinadi va kredit to‘lovlari va boshqalar bilan mashg‘ulotni yangi sathiqlikka o‘tkazmoqda.
Ulashingiz mumkin, banklar sohasidagi innovatsiyaviy ilovalar orasida «foizdan yili», «bank xizmatlari», «kredit kafolatlari» va «elektron to‘lovlar» kabi xizmatlar muhim o‘rin tutadi. Bu ilovalarda foydalanuvchilar banklar bilan yaxshi ahamiyatga ega bo‘lgan hamma muammo va ko‘plab bank hisobotlari bilan shug‘ullanishlari mumkin.
Banklar sohasidagi innovatsiyaviy ilovalar O‘zbekiston markaziy banki va boshqa moliyalash institutlari tomonidan ko‘p yo‘nalishlar bilan amalga oshirilmoqda. Ularning asosiy maqsadi moliyalash jarayonini tizimlashtirish va osonlashtirish, yuridik va jismoniy shaxslar uchun kengaytirilgan xizmatlarni taqdim etish va fuqarolarga qulaylik yaratishdir.
O‘zbekiston markaziy bankining innovatsiyaviy ilovalari, ayniqsa, bank sistemasi va hisob-kitob jarayoni sohasida katta davlat tarkibiy birliklari va tashkilotlari uchun muhim yordam bo‘lib xizmat qilmoqda. Bu ilovalar orqali banklar o‘z hisob-kitobini qisqa va samarali bajarishlari mumkin bo‘ladi.
Banklar sohasidagi innovatsiyaviy ilovalar yakuniy ishbilarmonlik jarayonlarida ham o‘z kamchiliklarini bartaraf etib borishga qaratilgan. Bu ilovalar bank institutlarining iqtisodiy faoliyatini yanada osonlashtirib, yirik tadbirlar o‘tkazish va muvaffaqiyatli ishlab chiqarishga yordam beradi.
Asosiy natijalar bilan baham ko‘rsak, banklar sohasidagi innovatsiyaviy ilovalar O‘zbekiston moliyalash sohasini osonlik va samarali e’tiborga olishga yordam berib borayotgan. Bu orqali banklar kreditlarni sifatli taqsimlash, xizmatlarni rivojlanishga qaratilgan ishlarini kengaytirish, xalqaro tashkilotlar bilan hamkorlik qiluvchi hamkorliklarni rivojlanishini ta’minlaydilar.
O’zbekistonda banklar sohasidagi innovatsiyaviy ilovalar
Bank sohasidagi innovatsiyaviy ilovalar O’zbekistonning iqtisodiy rivojlanishi va moliyaviy tizimining yuksalishi uchun juda muhim ahamiyatga ega. Bu ilovalar razoyoqning yangi mahsulotlari va xizmatlari sotishida yoki janjallik kontraktlarni qo’llashda banklarning banking tizimining ulushi va innovatsiyaviy xizmatlarni takomillashtirishga yordam beradi.
O’zbekistonda bank sohasidagi innovatsiyaviy ilovalar kuni-kuniga yolgiz davlat va tashqi investorlar bilan ko’p marta amalga oshirilayapti. Bu bilan birga, banklar o’rtasidagi raqobat ham doimiy ravishda o’sayotgan. Banklar, innovatsiyaviy ilovalar va xizmatlarni takomillashtirish maydonida tartibga soladiganmarkaziy muassasalar bilan hamkorlik qiladilar.
O’zbekistonning bank sohasidagi innovatsiyaviy ilovalari haqida davlatning markaziy xabarlari ham kuzatib borilmoqda. Banklar, innovatsiyaviy xizmatlarini rivojlantirish va yangi xizmatlar va xizmatlar kiritish orqali klientlarni qozondirishga qo’mitishishadi. Bu, banklarning moliyaviy yangi yo’nalishlarini rivojlantirish va iqtisodiy rivojlanish asosida banklararo hamkorlikni kuchaytirishni maqsad qiladi.
Bank sohasidagi innovatsiyaviy ilovalar arasida:
- Elektron kapital raqobatasi;
- Elektron valyuta hisobi chetlatish;
- Internet banking xizmatlari;
- QR-kodlar yordamida to’lov amaliyotlari;
- Mobil banking ilovalari;
- Digital hisob-kitob;
- Virtual kartalar va ko’p yana ko’plab ilovalarning importi.
Ushbu ilovalar banklarning faoliyatini yanada samarali va qulaylashtiradi. Banklar bunday tizimlarni amalga oshirish orqali, xizmatlarini yangi darajadagi sifat va sarmoyaga ega bo’lgan mahsulotlar bilan amalga oshirishga davom etadilar. Bu, banklarning ulushini va doimiy ravishda o’sayishini ta’minlashga yordam berib, mijozlarni yanada ko’pangina hisob-kitob va moliyaviy amaliyotlar bilan ta’minlashnchi imkoniyatlar yaratadi.
Bundan tashqari, banklar innovatsiyaviy ilovalar bo’yicha kelajakda ham rivojlanish o’rniga samarali to’lovlarni takomillashtiradi. Innovatsion moliyaviy xizmatlar, moliyaviy sohasidagi mahalliy va xalqaro mamuriyatning rag’batini tortadi va ishonchli xizmatni banklarga qo’lga kelayotgan mijozlar va investorlar uchun yetkazib beradi.
O‘zbekiston – mavjud banklar rivojlanishi
Banklar – bu moliyaviy institutlar, ularga mablag‘larni o‘tkazib, investitsiyalarni amalga oshirish, kreditlar berish, moliyanig‘i niqtasini aniqlab olish jarayonlarini amalga oshirish maqsadida garovlar mavjud buladi. O‘zbekistonda yirik moliyaviy institutlar doimiy ravishda yangilanib borayotganligi tufayli, bu sohadagi yangiliklar, ma’noda markaziy banklarning rivojlanishi alohida ahamiyatga ega bo‘lyapti.
Bank institutlaridagi banklar markaziyasi, yani markaziy banklar, moliyaviy operatsiyalar qilish uchun ortga chiqarilgan so‘rovlar, shuningdek, oliy vaqt tilini rivojlantirish va innovatsiyaviy ilovalar bilan ishlash jarayonida birga ishlaydi.
Bu sohada amaliyoti bo‘lgan nurane o‘zgarishlar e’tiboriga olib, O‘zbekiston banklarning faoliyatini rivojlantirishning katta ehtiyojidan foydalanish cho‘qli emas. Banklar tijorat, sanoat, oliy ta‘lim, faoliyat sohasiga xizmat ko‘rsatish jarayonida markaziy bankning qo‘llab-quvvatlashini his etadilar. Markaziy bank hamda tadbirkorlik va innovatsiyaviy ilovalarni amalga oshirishda himoya qilish muhim ahamiyatga ega bo‘lishi hamda banklarning rivojlanishi yo‘lidagi bosqichlarni mustahkamlash zarurati mavjud.
O‘zbekiston markaziy banklari va bank institutlaridagi o‘zbek banklarining faoliyatining rivojlanib borishlari uchun ularning boshlang‘ich kapitalini oshirish va qo‘llab-quvvatlash muhim ahamiyatga ega.
| Banklar sohasidagi o‘zgarishlar | Bank faoliyatining yangi yo‘nalishlari |
|---|---|
| – Markaziy banklar faoliyati | – Oliy vaqt tilini rivojlantirish |
| – Innovatsiyaviy ilovalar | – Banklar sohasidagi innovatsiyaviy ilovalar |
O’zbekistonda banklar sohasidagi yangiliklar
O’zbekiston davlat banklari o’zbek ulushi yulduz tilinib o’zbek tilini rivojlantirishga ma’lum baxtsizliklari bilan do’stlik etishdi. Ular buyuk bajardan kelib 1995 yilda NABni yaratishda bulkurdilar. O’zbekistan banklarining faoliyati markaziy banklarning faoliyatida chetdan olgan holda tiklandi va katta rivojlangan. Bugungi kunlarda banklar o’z faoliyatiga banklarning operatsion asosiy birliklarini yanada mustahkamlashni maqsad qilmoqdalar.
Banklar faoliyati o’zaro almashish, hisobot berish, muomalada barqarorlik va xizmatlarni rivojlantirish yo’lida yana muhim o’zgarishlar kuzatmoqda. Markaziy bank banklarning egasi sifatida tijorat banklarning yillik ishlab chiqarish kreditlarini maxsus narxlar bilan topshirishi talab qilinadi. Bu amalga oshiriladigan ishning muhim maqsadi, banklarning xususiyati bilan foydalanayotgan davlat garovlarini foydalanuvchilar buyurtma bilan bajararkan o’zgarishsiz kreditlar olishi uchun tegishli banklarning kreditlariga yo’naltirish muvaffaqiyatli amalga oshirildi.
O’zbekiston banklari ham shu kunlarda bank faoliyatida yangiliklarga erishadi. Markaziy banklar banklar tomonidan shartnoma davlat banklari tomonidan beriladigan yangi srokli pul daromadini ko’rsatayotgan banklarning interestlarini oshirishga juda muhim qaror qildi. Bu, o’zbekistonlik banklar uchun katta opportunities yaratdi.
- O’zbekiston banklarining hamkorligi oshirildi va yangilangan spheraning asosiy yo’nalishidan ham faqatgina markaziy bank o’z ishtirokini oshiradi
- Banklar o’z faoliyati va davlat oliy vaqt tilini rivojlantirish yo’lidagi ishlar yechishlari to’g’risidagi interaktarif rejalar va ilovalarni amalga oshirish uchun innovatsiyalarini rivojlantirishni yolga qo’yishdi
- Banklar sohasidagi ilmiy amalga mulojimat
O‘zbekistonda banklarning faoliyati markaziy banklarning yo‘lga ulushi
O‘zbekiston bank tizimida yoshro‘y bo‘lgan markaziy banklar, makroiktisodiy holatni tartibga solish, moliyaviy stabilirti oshirish va tashkil etilgan dax**i**l fonda xo‘jaliklarni am**a**lga oshirishning asosiy vazifalarga ega bo‘lganlaridir. Markaziy banklar, bank tizimida harakat kiladigan moliyaviy institutlar bo‘lib, xorijiy mablag‘lar kursini aniqlash, moliyaviy operatsiyalarni amalga oshirish, xalqaro tartibga rioya qilingan kreditlar yordamida moliyalashtirish jarayonlarini o‘tkazish va boshqa moliyaviy masalalarga doir rahbariyat olib borishga bag‘ishlangan.
Markaziy banklar **davlat banki, Aziz O‘zbekiston Markaziy bank** janubiy xalqaro savdo munosabatlariga oid barcha valyuta operatsiyalarini, mablag‘larni o‘tkazib turuvchi profaylliklarini tak**b**irlash, likvidli bo‘lish, adolatli muximlik va haqiqiy internet tizimini tashkil qilish, ko‘p miqdordagi to‘lov vositalarini taqsimlash **va** tizimga, qonun, nizom va buyruqlarga rioya etish bilan javobgar bo‘lgan ishlarni olib boradilar.
| Kun | Markaziy banklarning foizdan tulovlar soni |
|---|---|
| Dushanba | 3,2 mln so‘m |
| Seshanba | 4,5 mln so‘m |
| Chorshanba | 5,1 mln so‘m |
| Payshanba | 6,3 mln so‘m |
| Juma | 7,9 mln so‘m |
| Shanba | 8,4 mln so‘m |
| Yakshanba | 2,8 mln so‘m |
Markaziy banklarning faoliyati **O‘zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi** tomonidan nazorat qilinadi va ularga bank hisoblagichlarini tashkil etish, kreditlarni sifatli va halol holatda moliyalashtirish, xorijiy valyutalaridagi o‘zgarishlar bilan shug‘ullanish va boshqalar kabi vazifalarni bajarish uchun faoliyat yo‘lga qo‘yiladi. Markaziy banklar, mamlakatimizdagi maishiy istiqbollashni ta`minlashda ham muhum ahamiyaga ega bo‘lib, moliyaviy sohalarni rivojlantirishda ham katta xizmat ko‘rsatadilar.