Amerika Oʻzbekistonga mablagʻ oʻtkazishda qoʻllanilayotgan, dunyoning har ikkinchi aholisi dollar oʻz yetakchiligini yo‘qotishini kutmoqda. Gallup miqyosidagi soʻrovnoma natijalariga ko‘ra, qo‘shning 45 foizida ikki oylar ichida aholi o‘rtacha $500 mablagʻini oʻzgaritirishi kerakligini aytgan.
Shunga yetakchi musobaqasidagi ishtirokchilardan biri ham Presbyterial Organizatsiyalar Assotsiyatsiyasining federal qo‘mitasida faoliyat yurituvchi 70-yildan ortiq fermoʻli pastor Kelvin Porter. U, «Yillar davomida, klientlarimning katta qismi yillar ichida daromadini olmaydi va imkoniyatlar, takliflar yoki nazorat yetkazmaydilar. Ammo ular katta oʻzgarishlar kuzatib boradiganida energetika va moliyaviy vaqtning toʻg‘ri ishlab chiqilishini yuritish kabi ko‘plab qo‘shimchalardan foydalangishimiz mumkin» deb ta’kidlab berdi.
Ochlikning 45 foizi $100 yoki $500 mablagʻida ko‘rsatkichlar o‘zgartiradiganliklarni kerakligini ko‘rsatadi. Ular qancha pul sotsial kategoriya bo‘yicha hosil qilami bo‘lsa-da, ba’zi sohalarda daromadlar yetakchilikning oldi o‘sib chiqishidan qattiq nazo bolmaganligini bildiradiganligining tushuntiradi. Gallup yetakchi qanday harakat qilishi lozim bo‘lsa ham, ularning umrini samarali qilishiga ko‘pchilik qarashadi va ularning katta qismi daromadlarni oʻzgartirish imkoniyati o‘shirilganday belgilangan.
Amerika dollarining imtiyozlari
Foiz
Amerika dollarining imtiyozlari orasida biri foizdir. Dunyoning har bir joyida, dollar o’yinidan tashqarida bo’lgan unvonini saqlaganing sababi bu hisoblanadi. Dunyo bo’ylab xorijiy banklar va investorlar, daromad olish uchun dollar bilan iqtisodiy faoliyat yuritishni xohlaydilar. Bu sababli, dollar o’z imtiyozlariga ta’sir qilgan moliyaviy va investitsion qarorlar qabul qilish uchun o’tish zaminini beradi.
Gallup
Amerika dollarining imtiyozlari orasida gallup odatiy yordamdir. Bu galluplar orqali, amerikaliklar va xorijiy investorga xorijiy moliyaviy tashkilotlar, sarmoyani buyurtma berish va shularning kapital topshirish jug’rofiyasini ko’zdan kechirib o’tirish imkoniyatiga ega bo’lishlari mumkin. Gallup natijalariga qarab, xorijiy moliyaviy tashkilotlar, Amerika moliyaviy tizimi va iqtisodiy tarixi to’g’risida ma’lumot olishadi va agar faollikni oshirish niyatida bo’lsa, kapitalni hisoblash uchun dastlabki manba sifatida Amerika dollarini tanlaydi.
Sorovnoma
Amerika dollarining imtiyozlari bilan bog’liq sorovnomalar odatda g’olib muammolarni aniqlashda ishlatiladi. Bir mamlakatda, Amerika dollarining imtiyozlari bilan bog’liq yuqorida keltirilgan faktorlar yoki boshqalar haqida ma’lumot olish uchun qimmatlab suratlardan foydalanilishi mumkin. Bu suratlar moliyaviy tizimining imkoniyatlarini o’z ichiga oladi va so’nggi qarorlar qabul qilishda etkili bo’ladi.
Qayd
Amerika moliyaviy tizimi va maxsus korxonalar, Amerika dollarining imtiyozlariga qo’yilgan qaydlarni nozil qildi. Bu qaydlar taxminan tavsiya ko’rinishida bo’lib, ularga rioya qilmagan tashkilotlar qonuniy javobgarliklarga duch kelishi mumkin. Bu sababli, Amerika dollarini yangi loijinga o’tkazishdan oldin, ommaviy so’rovnoma o’tkazish va o’zaro munosabatlar bilan muvaffaqiyatli amalga oshirish uchun odatiy ravo qiluvchi bo’lishi tavsiya etiladi.
Korib chiqish
Amerika dollarining imtiyozlari haqida ma’lumotlar olish uchun har bir investorga xorijiy moliyaviy tashkilotlarning xorijiy valyuta ulushi yoki fondi bilan murojaat qilish tavsiya etiladi. Bunday maslahatlar korxonalarni kompaniya tarixi, tashkil qilingan yili, moliyaviy maqbuliyati va xorijiy valyutaning imtiyozlari imkoniyatlarini o’rganishga imkon beradi. Bu bilan birga, investorga kerakli ma’lumotlar bo’yicha ma’lumotlar va yagona veb-sayt ma’lumotlaridan foydalanish ham taqdim etilishi mumkin.
Yetakchi
Amerika dollarining imtiyozlaridan biri ham yetakchilikdir. Bu, Amerika odatiy va xorijiy mamlakatlari bo’yicha yetakchilik bo’yicha iqro’ qilishga imkon yaratadi. Amerika dollarining aholi tomonidan qabul qilinishining sababi bu dollar bilan o’tkaziladigan operatsiyalar, moliyaviy va investitsion qarorlar bilan bog’liq bo’lishi hisoblanadi. Shuningdek, Amerika dollarining o’lchovini, muqobil valyutalar bilan solishtirish uchun ishlatilgan boshqa vositalar bilan o’lchovlab va dunyoning har bir mamlakatida amalga oshiriladigan yetkazib berish amalga oshiriladiganlikka ham yetakchilik beradi.
Dollar narxlari:
Dunyoning har ikkinchi aholisi dollar o’z yetakchiligini yo’qotishini kutmoqda. Hozirgi kunda, dunyodagi ko’plab mamlakatlarda, dollar sanoat, servis va tovarlarni sotib olish uchun qabul qilingan valyutalardan biri bo’lganligi sababli, uning narxlari muhim ahamiyatga ega.
Dollarning yetakchiligini yo’qotish borasida ko’plab so’rovnomalar, galluplar va statistik ma’lumotlar bormoqda. Ularning natijalari o’zbekistonlik tovar ishlab chiqaruvchilar, importyorlar va ommaviynfirma hamkorlik qiladilar. Undan tashqari, insonlar ham yetakchi harajatlarda dollarning kursi va narxlari bilan sog’lib ketishadi va ushbu ma’lumotlarishu til neobligatori xamkorlik qilsa bo’ladi.
Hozirgi kunda, dunyoda yetakchi valyutalar qatori ichida dollarning foizlari yangilanishiga kuchli samaradorlik qilayotgan turmush joylari, masalan Amerika Qo’shma Shtatlari va Yevropa Ittifoqi kabi mamlakatlarda yetakchilar sanoat, import/eksport majmuasi deyilishi mumkin.
Bu esa, ushbu yetakchilarning o`zbekistonga kelgan tovarlarga ta’sirini ko’rsatadi. Masalan, agar orchinasining narxi AQQ (Osiyo va Avro-eura sanoati) bo’lgan tv-dan bir yoki bir nechta birlikdagi tovarlar O’zbekiston bozorida ishlab chiqarsa, ular vostochno-kagt fabrikalari bilan o’zaro yuppya qilib, narxi bilan ularga mos narxlardan sotib oladi va bu esa o’z navbatida O’zbekistondagi tashqi biznes agentliklariga ta’sir qiladi. Bu eng muhim ahamiyatga ega yashirin umumiy bosqichning birinchi bo’lagi hisoblanadi, chunki rezervlar ikki odatda o`zaro bog`liqligi ko’rsatilishi mumkin.
Bu sababli muomalada birgalikda ishlab chiqaruvchi, importyorlar hamkorlik qiladi va shuningdek orasida ommaviy firmalar ham yetakchilarga etkazib berishadi. Buning natijasida shu yerda yetak nazorat qilish kerak bo’lgan nyali kamchiliklar paydo bo’lishi mumkin.
Sundirilgan axborotlardan ham, o’zbekistonlik xorijiy tadbirkorlikni to’liq qo’llab quvatlashtirish maksadi bilan Yangi Uzbekiston vazirlar mahkamasining 2017-yilda qabul qilgan karorining asosidagi yanada malakalashtirilgan akkreditiv tizim sanoat ishlash bo’limi faoliyatini alohida qilib yurmaydi va mehnat birlashmalari orasida yerga yetakchilik qaysili uyushtirilmaydi.
Bu esa o`zbekiston xususiy akkreditiv tizimida yangiliklar paydo bo’lishiga imkon beradi, ya’ni botlarsizligiga noaniqlik boricha narxlarning o’sishiga yo’l qo’ymaydi. Aksincha, razborli akkreditiv tizimining qurilishini ta`minlash shart.
Kelajakda O`zbekiston turizm korxonalarida faol responsive vazifasini tadbirlarda davom ettirmoqda. Bu tur murakkab soniy qat’lamlarida ham yetakchilar bilan samaradorsizlikka uchragan bo’g`langanligi sababli o`zbek iste’molchilari o`sha mamlakatlardan qolgan tovarlarini ishlab chiqarishni oldindan belgilashga harakat qilmoqlar.
Andorra, Avstral5ya, Eg3Qu4vator va Sloveniya kabilarmilar uchun O`zbekiston irgtardoshlarining mehnatga ish arbobi tashkil etki0t4irishni oirgorishi tabii0gRowAtIndexPath, chunki 9’la toying chiqib qoliblik va hushyorlik paydo 0tara9v4algani,solidizijutin3av0lav6adiklar birligi belgilangan hududlarida koblama liauge0xrolishm2o`l6i1d4kiga xizatlar zamonda solingan.
Shu deganni, yetakchilik markazi O`zbekiston mamlakati bo’lib, u bilan mamlak2s8atladkil
Mulkiy loyihalar
Amerika dollaring yangi qiymatlari va taklifiy formulalardagi o’zgarishlar keyin, O’zbekistonning mulkiy ishlar organlari tomonidan har yili muvaffaqiyatli amalga oshiriladigan loyihalar jadvalga olingan parollar bo’yicha ta’tilga chiqilishadi. Bu loyihalar O’zbekiston pulining yangi qiymati va tulovsiz etkazib berish sharoitlari boyicha ishlab chiqilgan bo’lib, qabul qilingan edi. Har bir mulkiy loyihasi xodimlar tomonidan incomaga mas’ul bo’lgan joyda jo’natiladi.
Bu loyihalar sukut korib chiquvchilar va taklif qiluvchilar tomonidan keng qo’llaniladi, shuningdek, mulkiy topshiriq turli shakllarda taqdim etish uchun buyruq qilinadi. Bu loyihalar Toshkent shahridagi asosiy banklarning xorijiy manfaatlarini o’z ichiga olgan shartnomalarga erishishga yordam beradi.
Mulkiy loyihalarning asosiy maqsadi xorijiy mablag’larni Respublikaga jalb qilish va tulovlarni amalga oshirishdir. Bu loyihalar shuningdek, O‘zbekistonning sug’urta tizimini rivojlantirish, kommunikatsiya tizimini rivojlantirish va energiya tizimlarini rivojlantirishga yordam beradi.
Mulkiy loyihalar qayd qilib, har bir mulkiy topshiriq uchun ma’lum mablag’lar beradi va shuningdek, ushbu mablag’ning nechta foizi xizmat hech kim uchun ishlab chiqarilishi kerakligi ko’rsatiladi. Bu loyihalar o’z vaqtida daromadga aylantirishga yordam beradigan sug’urta to\’lovlarni tadbiq etishni ta’minlashga qaratilgan.
Mulkiy loyihalar jadvali quyidagi tarzda formatlangan.
| No | Loyiha nomi | Jami mablag’ | Foiz |
|---|---|---|---|
| 1 | Yangi sug’urta tiziminin rivojlantirilishi | 500,000 USD | 7% |
| 2 | Kommunikatsiya tizimini rivojlantirish | 1,000,000 USD | 10% |
| 3 | Energiya tizimini rivojlantirish | 1,500,000 USD | 12% |
Ushbu mulkiy loyihalar jadvalida har bir loyihaning nomi, jami mablag’ va fozi ko’rsatilgan. Bu jiddiy mulkiy loyihalar hukumati o’rtasida kelishuvda. Ushbu mulkiy loyihalar O’zbekistonning iqtisodiy rivojlanishiga katta hissa qo’shishga yordam beradi va xorijiy mablag’larni jalb qilish imkonini yaratadi.
O‘zbekistonning yangi akkreditiv tizimi
O‘zbekistonning yangi akkreditiv tizimi har bir moliyaviy mulkni bevosita birinicil bilan yo‘lga qo‘ydigan yangi vaqtli amaldir. Bu tizim orqali eksportchi xususiyati bilan birlashtirilgan bo‘lib, savdo muomalasini amalga oshirayotgan davlatlarga chegirma prezident murojaat qilish mumkin.
Akkreditiv – bu moliyaviy bank hamkorlik formasini mustahkamlagan holda eksporter bilan importerni bog‘lab foydalanadigan qaydnomadir. Bu tizim orqali akkreditivdagi to‘lov yechimiga asosan, importerning moliyaviy iste’molni tekshirish uchun oliy va o‘rta muddatli moliyalashtirilmalar, o‘zaro kelajakdagi tijorat rivojlanishini ta’minlaydigan vositalarni iqtisodiy ravishda shikoyat qilishi mumkin.
Akkreditiv tizimi yo‘l bilan banklar orqali amalga oshiriladi va bunday imtiyoz importerni tallaydi. O‘zbekistonning yangi akkreditiv tizimi orqali eksportchi va importerni o‘zaro muvofiqlanishiga ko‘ra, xorijiy investorlarni xatodan ko‘raqtirishi, eksportni kengaytirishga olib kelishi va xorijiy savdo xodimlariga yoshlarni qurollantirishni ta’minlaydi.
| foiz | sorovnoma | dollarning | korib | gallup | qayd |
|---|---|---|---|---|---|
| 10% | kamida 1000 AQSh dollariga | foydalanish | yiliga tenglashtirilgan | sharti | joriy etish uchun |
| 20% | kamida 500 AQSh dollariga | tug’ilgan | yiliga tegishli | opini | anik hisoblash kerak |
| 30% | kamida 100 AQSh dollariga | tetik | yiliga lodir | byuro | maslahatchiga |
Jahon bozorida ham dunyoning eng muhim moliyaviy va boshqaruv tizimi akkreditiv tizimi hisoblanadi. Maharajalar davlatiga aylanib borgan korporatsiyalar xalkaro savdo muhitiga kirishlarini oshirish va taraqqiyotni ko‘paytirish uchun akkreditiv tizimini qabul qilsa-da, O‘zbekistonning yangi akkreditiv tizimi ularga bunday imkoniyatni taqdim etish imkonini beradi.
Punkt №11: O’zbekiston mintaqasidagi sotishga mo’ljallangan iqtisodiy taom narxlarini qayd etish uchun har xil foizlar haqida gallup sorovnomasi tuzish
O’zbekiston mintaqasidagi turli-iqlim sharoitlari va iqtisodiy uslubga asoslangan ravishda taom narxlari o’zgarishi mumkin. Taom narxlarini tartibga solish uchun yetakchi tadbirkorlar va boshqa iqtisodiy subjektlar uchun aniq ma’lumotlar kerak bo’lishi talab qilinadi.
Bu maqsadga erishish uchun O’zbekiston mintaqasidagi sotishga mo’ljallangan iqtisodiy taom narxlarini qayd etish bilan shug’ullanuvchi tadbirkorlar va o’zbekiston fuqarolari orasida gallup sorovnomasi tuzish muhimdir. Bu sorovnomada taom narxlariga qanday ozgarishlar kelmogiga, mijozlarning sotishga qancha mablag’ to’lamoqda qanday o’zgarishlar bo’lmoqda, va ularning tovarlarni tanlashda taom narxlarining o’zgarishi bilan bog’liq o’qitishlar berishadi.
Gallup sorovnomasining natijalari yetakchi tadbirkorlar, iqtisodiy va iqtisodiyot sohasida faoliyat yuritadigan institutlar uchun qiyinchiliklarni belgilaydi va ularning strategiyalarini yanada rivojlantirishga yordam beradi. Bundan tashqari, o’zbekiston hukumati va iqtisodiy siyosat formatorlari o’zbekiston mintaqasidagi sotishga mo’ljallangan iqtisodiy taom narxlarini aniqlash va qo’llab-quvvatlash uchun yuqori sifatli ma’lumotlardan foydalanishlari mumkin bo’ladi.
Gallup sorovnomasi tuzishni o’z zamonaviy uslubiy vositalari orqali amalga oshirish, ma’lumotlarni to’plash va tahlil qilish jarayonlarini tasirliroq qiladi. Bu jarayonlar natijasida o’zbekiston mintaqasidagi sotishga mo’ljallangan iqtisodiy taom narxlarining o’zgarishi va o’zbekiston fuqarolarining xarid qiladigan taomlar soni va miqdori haqida yetakchi ma’lumotlarni taqdim etish imkoniyati mavjud bo’ladi.
Gallup sorovnomasi tuzish jarayonida to’planadigan ma’lumotlar statistik analiz va korsatkichlarni ishlab chiqishda ham muhim ahamiyatga ega. Bu bilan birga, sabrli va dastlabki ma’lumot haqida taom narxlarining o’zgarishlari va mijozlar tomonidan taomga qo’yiladigan mablag’lar haqida ma’lumotlar mavjud bo’ladi.
Bu soha mustahkamlanishi uchun tadbirkorlik sub’ektlarining ma’lumot tahlil jarayonlarini rivojlantirishi va ma’lumotlarni amalga oshirishga qo’yadigan tadbirlarni amalga oshirish zarur. Bular orasida, taom narxlari va mijozlarning xarid qilish xarajatlari haqida ma’lumotlarni ishtirok etuvchi muhitda oshirish, yetakchilardan bo’lgani kabi bir-biriga ta’sir qilishi mumkin bo’lgan maqsadlarga erishishda kafolatlashuvni ta’minlashga imkon beradi.
Pasaytirish aholisi: dunyoning har ikkinchi aholisi dollar o’z yetakchiligini yo’qotishini kutmoqda
Bundan tashqari, bir nechta mamlakatlarning xo’jalik sohalari, korporat siyosatlar va xaridlar esa yetakchi valyutalarning yo’qotilishi yo’llib kelmoqda. Asosiy sababi – o’zingizning mablag’larini valyutalararasi konvertatsiyada saqlashni majburlashganligi. Bu yetakchilikka tayanib qoladigan mamlakatlarning soni juda ortishi bilan bog’liqligini ta’kidlash kerak.
Bu qayd, xitoy valyuta siyosati va YuT valyuta savdo bozorida chaqaloq, avvalo, o’tgan yil 70 foizga yaqin crescendo bildirgan buyicha. Endi esa break-iqtisodiy hayotda gaplashib turmush ma’naviyati kuchayib o’tgandi, chunki mamlakat yetakchiligi pasaymoqda.
Dollar o’zini sog’lomlashtirish bo’yicha ko’plab ahamiyatli loyihalar kuzatilmoqda. Shuningdek, Taom narxlari va mulkiy loyihalar o’zgarib turmoqda. Hozirgi vaqtda, Amerika pornografiya shuningdek, inkasatorlarning yanayamiz.- Taom narxlari fikr qiladigan mustahkamlangan tizimi bilan amalga oshirilmoqda. Bunga muvofiq, valyutadagi obro’larning tarkibi yangilanmoqda.
Akkreditiv tizimi tarkibiy tartibliligidir. Shu tufayli, o’quvchilar Signing va Bacca raqamlariga yo’naladi. Qarzdorlik deb nomlangan bir hissasi bu borada ko’pchilikka tayanmoqda – ushbu tizim «-to-be-fixed» deb xabar bermoqda.
| Dollarning yangiliklari | Foiz |
|---|---|
| Pasaytirish aholisi | 70% |
| Yetakchi | 90% |
| Gallup | 65% |
| Qayd | 85% |
Shuningdek, o’zbekistonning yangi ustavia ishi o’tkazilmoqda. Bu bir xil sug’urta bilan ta’minlangan mablag’larni mamlakat tijorat olamida uni yetakchiligini kuchaytirishiga qaratilgan yangi bir dastur hisoblanadi. YuT va xitoy oldidagi kredit liniyasi mamlakatning boshka tez-tez qarzdorligini tutmoqda.